Eins og blaðamaður Sýnar greindi frá í frétt í sumar á vefmiðlinum Vísi standa íslenskir lífeyrissjóðir frammi fyrir þeim ósköpum að í vegi þess að sjóðirnir geti sinnt samfélagslegri ábyrgð sinni eru hindranir af meintum siðferðislegum toga. Málið er sem sé þetta: Lífeyrissjóðunum, sem stofnsettir voru til að tryggja öldruðum áhyggjulaust ævikvöld, er fyrirmunað, út af einhverjum fáránlega gamaldags séríslenskum reglum, að leggja rækt við samfélagslega ábyrgð sína með því að fjárfesta í vopnaframleiðslu.

Á sama tíma er norrænum lífeyrissjóðum þetta kleift, svo sem eins og væntanlega í Svíþjóð, landi sem eins og kunnugt er sýndi einstaka samfélagslega ábyrgð í seinni heimstyrjöldinni (seinni?) með því að græða á vopnaframleiðslu og vopnasölu til samfélagslega ábyrgra aðila á borð við hinn þýska þjóðernissinnaða sósíalíska verkalýðsflokk. Þetta gengur gegn íslenskri hefð frá sama tíma, sem er á þá lund að á stríðum ber að græða peninga. Til hvers væru þau annars? Vissulega standa þau í vegi fyrir offjölgun mannkyns, sem ekki er vanþörf á, og vissulega orka þau almennt hvetjandi á hagvöxtinn, en hvernig eiga þau að gera hið síðarnefnda ef siðferðiskreddur koma í veg fyrir það?

Margur segir margt vitlegt í frétt Kjartans Kjartanssonar hér að ofan, sem ég held að ætti að vera skyldulesning, og það er augljóslega fráleitt að tala um nokkra „nýlensku“ að hætti skáldsögu George Orwells. Hér er einfaldlega talað tæpitungulaust.

En þó er eins og nokkuð skorti upp á að það sé gert nógu rækilega.

Af hverju ganga lífeyrissjóðirnir ekki hreint til verks og hvaða pólitíski rétttrúnaður veldur því að aðeins er nefnt stríðið í Úkraínu en ekki til að mynda stríðið fyrir botni Miðjarðarhafs? Er eitthvað óþægilegra að kynna það sem ágóða fyrir ellibelgjum íslenskrar þjóðar að áhyggjuleysið á ævikvöldi þeirra sé í boði Ísraelsmanna og jafnvel Palestínumanna en Rússa eða Úkraínumanna?

Að vísu eru fáir eftir sem eru á annarri skoðun en þeirri að framferði Ísraelsmanna gagnvart Palestínumönnum sé þjóðarmorð. „Þjóðarmorð“ er ekkert sérstaklega gott íslenskt nýyrði. Upprunalega orðið getur allt eins átt við ættbálka eða þjóðir án þjóðríkja, eða etníska hópa, svo sem indíána í Guatemala sem var útrýmt skipulega frá því upp úr 1960 til um það bil 2000 svo unun var undan að líta. Og ef maður er á annað borð byrjaður að tala um þjóðarmorð — hvers vegna þá ekki að kynna þjóðarmorð sem jákvæðan hlut fremur en endilega neikvæðan? Lífeyrissjóðirnir ættu að vera sæmilega að sér í aðferðafræði auglýsingaheimsins.

Fremur en að fjárfesta í vopnaframleiðslu bæri það kannski vott um meiri dirfsku íslenskra lífeyrissjóða ef þeir fjárfestu í ísraelskum vöruframleiðendum og tækju sér fyrir hendur að breyta ímynd þeirra í þágu samfélagslegrar ábyrgðar og hagvaxtar?

Það er synd að ísraelsk stjórnvöld hafi ekki nýtt sér betur þá miklu athygli sem athafnasemi þeirra á Gasa hefur vakið. Mikil fyrirhöfn hefur farið í að drepa börn og fremja þjóðarmorð en enginn skurkur verið gerður að þeim mögulega virðisauka sem í þessu felst, þeim hugsanlega afleidda viðskiptalega ávinningi sem mætti með lítilli fyrirhöfn ná fram. Þarna gætu íslenskir lífeyrissjóðir komið að liði.

Það er eins og Ísrael hafi aldrei heyrt um vöruinnsetningu (e. „product placement“). Það hafa lífeyrissjóðirnir. Nú eru til dæmis framleidd í Ísrael úr sem eru heimsþekkt. Þau eru auglýst með slagorðinu: „Þegar hver sekúnda skiptir máli“.

Af hverju er tækifærið ekki notað? Það má auðveldlega sjá fyrir sér að palenstínskt barn með hundaæði komi aðvífandi á harðahlaupum í áttina að ísraelskum hermanni og hyggist bíta hann eða nauðga honum. Myndskeiðið gæti samanstaðið af hermanni með snögg viðbrögð sem snýr sér við, skýtur barnið til dauðs, lítur svo á úrið sitt, brosir og þá kemur slagorðið: — „Þegar hver sekúnda skiptir máli.“

Ísraelar framleiða líka Sodastream. Af hverju eru ekki búin til myndskeið þar sem hermenn Ísraels skjóta nokkur börn og svala síðan þorsta sínum á Sodastream-drykk? Vel mætti ímynda sér slagorð á borð við: — Ekki bara fyrir sjálfstæði Ísraels heldur líka svalandi!

Black & Decker og Stanley verkfærabox og borvélar eru ísraelsk framleiðsla. Af hverju ekki að sýna fram á gæði þessara borvéla með því að nota þær til að bora gat á hausinn á nokkrum börnum? — Þegar þú vilt láta verkin tala!

Það eru meira að segja framleidd barnaleikföng í Ísrael sem heita Tiny Love. Af hverju ekki að skjóta dágóðan slæðing af börnum og hrifsa síðan af þeim slík leikföng sem þau báru í fangi sér meðan þau lifðu? — Tiny Love, ekki fyrir hvern sem er!

Sano heitir ísraelskt fyrirtæki sem framleiðir þrifnaðar- og hreinsivörur af margháttuðu tagi. Er það eitthvað auglýst af þessu tilefni? Onei. Tækifærið blasir við: Sano — fyrir hreint land og allan almennan þrifnað!

Og svo bara venjulegar ímyndarauglýsingar: Dauð börn — af því að þú þarft meira.

Þannig myndu íslenskir lífeyrissjóðir ekki þurfa að mæta vafasömum „siðferðislegum“ hindrunum.

***

„Siðferðislegar“ hindranir í vegi þess að íslenskir lífeyrissjóðir verði samfélagslega ábyrgir eru forkastanlegar. Öll Evrópa er að vopnavæðast. Aðeins á Íslandi viðgengst eitthvert hippatal um frið og réttindi barna samkvæmt Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna.

Eins og írski rithöfundurinn Jonathan Swift hefði sagt og sagði þegar hungursneyð geisaði þar í landi: Hví ekki að éta börnin? Hvað gæti hugsanlega verið notalegra fyrir íslenska ellilífeyrisbelgi en að með plastbakkanum sem á hvíla kræsingar og ljúffengt fæði fylgdu skilaboðin: Sautján palenstínsk og úkraínsk börn voru drepin svo að þú fengir notið þessarar máltíðar nú í kvöld? Njóttu! Ekki bara máltíð heldur upplifun!

Og kannski í slúttið: Trumpur frændi biður að heilsa þér með kærleika og ást?